ขอเชิญติดตามและอ่านความรู้งานด้านแม่พิมพ์ที่มีคำศัพท์ภาษาญี่ปุ่น-อังกฤษร่วมกับคำศัพท์เทคนิคภาษาไทยด้วย จากวารสารแม่พิมพ์(Mould & Die Journal)ของสมาคมอุตสาหกรรมแม่พิมพ์ไทย(Thai Tool and Die Industry Association : TDIA, タイ金型工業会) ฉบับล่าสุดที่เพิ่งอัปโหลดขึ้นสู่เว็บไซต์ของสมาคมฯ คือฉบับที่ 4 ตุลาคม-ธันวาคม พ.ศ. 2561 ตามลิงก์ต่อไปนี้
https://www.tdia.or.th/wp-content/uploads/2019/02/M&D-Journal%20No4-61.pdf ซึ่งในเล่มนี้มีบทความที่ผมยังคงเขียนแล้วได้ผ่านการพิจารณาเผยแพร่อยู่ 2 เรื่องในคอลัมน์ “การเพิ่มประสิทธิภาพและพัฒนางานด้านแม่พิมพ์(Productivity Improvement in Mold & Die Operations, 金型作業における生産性向)” กับคอลัมน์ “พูดจาภาษา(ญี่ปุ่น)แม่พิมพ์(面白い金型関連用の日本語, Talk KANAGATA)” คือ ตอน
“กรณีศึกษาความไม่สมเหตุสมผลหรือMuri(Unreasonable, 無理, むり, มุริ)ที่เกี่ยวกับสเปกของแม่พิมพ์”(ตอนที่ 1จาก 2ตอน) กับตอน
“คะนะงะตะโนะยุเมียว(金型の寿命, かながたのじゅみょう)” ตามลำดับ
ซึ่งในตอนนี้จะมีคำศัพท์กับรูปที่เกี่ยวข้องที่น่าสนใจคือ ซัพพลายเออร์หรือผู้รับจ้างผลิตแม่พิมพ์(SupplierหรือMold/Die Maker, サプライヤーหรือ金型メーカー, さぷらいやーหรือかながためーかー, ซัพ-พรัยยาหรือคะนะงะตะเมคคา) โรคการตายเนื่องจากทำงานมากเกินไป(overwork death, 過労死, かろうし, คะโรชิ) การปรับปรุงอย่างต่อเนื่องหรือไคเซ็น(Improvementหรือcontinuous ImprovementหรือKaizen, 改善, かいぜん, ไคเซ็น) นาฬิกาชีวิตหรือนาฬิกาชีวภาพ(Biological clock)ที่ดำเนินชีวิตตามปรกติ ตัวอย่างแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูปโลหะแผ่นที่มีโครงสร้างตัวปลด-จับยึดวัสดุเคลื่อนที่ได้หรือโครงสร้างสตริปเปอร์เคลื่อนที่ได้(movable stripper structure, 可動ストリッパ構造, かどうすとりっぱこうぞう, คะโดซุโตะริปปะโคโซ) และแต่ละชิ้นส่วนสำคัญของแม่พิมพ์ได้ระบุชนิดของวัสดุตามมาตรฐานอุตสาหกรรมญี่ปุ่น(JISหรือJapanese Industrial Standard, ジスหรือ 日本工業規格, じすหรือ にほんこうぎょうきかく, ยิซุหรือนิฮงโคเงียวคิคัคคุ)ที่มีอายุการใช้งานจากน้อยไปหามากให้เลือกนำไปใช้ การปฏิวัติ(revolution)การทำงานที่ไม่ใช่เพียงการปฏิรูป(reform) ตัวอย่างโครงสร้างโมลด์หรือแม่พิมพ์ฉีดขึ้นรูปพลาสติกที่เป็นโมลด์แบบสองแผ่น(Two-plate mold, ツープレート型หรือ2プレート金型, ツープレートがたหรือ2プレートかながた, ทซือ-พุเรโตะงะตะหรือทซือ-พุเรโตะคะนะงะตะ)ที่แสดงรายละเอียดกับชื่อเรียกชิ้นส่วนต่างๆของแม่พิมพ์ฉีดนี้ ซึ่งชื่อกับหน้าที่การทำงานของชิ้นส่วนเกือบทั้งหมดจะแตกต่างไปจากชื่อกับหน้าที่การทำงานของแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูปโลหะแผ่น ชิ้นส่วนพันช์(Punch, パンチหรือ ポンチ, ぱんちหรือ ぽんち, พันจิหรือพนจิ)กับดายหรือดายตัวเมียหรือเมทริกซ์(DieหรือFemale DieหรือMatrixหรือDie Matrix, ダイ, だい, ดาย)ของแม่พิมพ์ ความเค้นต้านทานแรงเฉือน(Shear Strength, せん断強度, せんだんきょうど, เซ็นดังเคียวโดะ)ของวัสดุ ความเค้นต้านทานแรงดึง(Tensile Strength, 引張り強度, ひっぱりきょうど, ฮิปปะริเคียวโดะ)ของวัสดุ ส่วนโพรงหรือแควิตี้(Cavity, キャビティ, きゃびてぃ, แคบิตี)กับส่วนแกนหรือคอร์(Core, コア, こあ, โคอะ) หัวข้อของรายละเอียดต่างๆจำนวนมากที่อยู่ในแบบฟอร์มของข้อกำหนดคุณลักษณะต่างๆของแม่พิมพ์ฉีดขึ้นรูปพลาสติกก็จะไม่มีอยู่ในแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูปโลหะแผ่น ดังตัวอย่างต่อไปนี้คือ รูป้อนหรือสปรู(Sprue) ทางวิ่งหรือรันเนอร์(Runner) ทางเข้าหรือเกต(Gate) แผ่นจับยึด-ติดตั้งด้านคงที่(Fixed Installation PlateหรือTop Clamping Plate) แผ่นจับยึด-ติดตั้งด้านเคลื่อนที่ได้(Movable Installation PlateหรือBottom Clamping Plate) ชิ้นส่วนแกน(คอร์)หรือแผ่นแม่พิมพ์ด้านที่เป็นส่วนแกน(Core Plate) ชิ้นส่วนโพรง(แควิตี้)หรือแผ่นแม่พิมพ์ด้านที่เป็นส่วนโพรง(Cavity Plate) แกนเอียงเชิงมุม(Angular Pin) คอร์หรือแกนเลื่อนเคลื่อนที่ได้(Slide Core) แหวนกำหนดตำแหน่ง(Locating RingหรือLocate Ring) ชุดโครงแม่พิมพ์ฉีดมาตรฐานหรือโมลด์เบส(Mold Base) และข้อมูลของเครื่องฉีดขึ้นรูปพลาสติก(Plastic Injection Molding Machine) เป็นต้น และในลักษณะเดียวกันข้อกำหนดคุณลักษณะต่างๆของแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูปโลหะแผ่นก็จะไม่มีอยู่ในแม่พิมพ์ฉีดขึ้นรูปพลาสติก ดังตัวอย่างต่อไปนี้คือ พันช์เพลตหรือแผ่นรองรับพันช์(Punch Plate) แผ่นดาย(Die Plate) แผ่นรองหลังดาย(Die Backing Plate) แผ่นยึดดาย(Die Holder) แผ่นยึดพันช์(Punch Holder) แผ่นรองหลังพันช์(Punch Backing Plate) ชุดโครงแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูปหรือดายเซ็ต(die sets) และข้อมูลของเครื่องปั๊ม(Press Machine) การเปรียบเทียบการมองกับการจัดวางภาพในการเขียนแบบเทคนิคระหว่างการมองภาพแบบไอเอสโอวิธี E(ISO Method E)กับการมองภาพแบบไอเอสโอวิธี A(ISO Method A) เวอร์เนียร์คาลิเปอร์(Vernier Caliper, ノギス, のぎす, โนะงิซุ) ไมโครมิเตอร์(Micrometer, マイクロメータ, まいくろめーた, ไมคุโระเมตะ)แบบที่สามารถตรวจวัดขนาดซึ่งมีความละเอียดที่มีค่าทศนิยมถึง 3 ตำแหน่งได้ ค่าพิกัดความเผื่อ(tolerance, 公差, こうさ, โคซะ) ประสิทธิภาพ(efficiency, 能率หรือ効率, のうりつหรือこうりつ, โนริทซึหรือโคริทซึ) โรคมินะมะตะ(Minamata disease, 水俣病, みなまたびょう, มินะมะตะเบียว)ที่เป็นหนึ่งในความหายนะในอดีตของประเทศญี่ปุ่น
และอายุของแม่พิมพ์หรืออายุของแม่พิมพ์ที่คาดหวัง(Tool lifeหรือTool life expectancyหรือTool life-cycle expectationsหรือTool life spanหรือTool lifetimesหรือTool entire service life, 金型の寿命หรือ金型寿命หรือ型寿命, かながたのじゅみょうหรือかながたじゅみょうหรือかたじゅみょう, คะนะงะตะโนะยุเมียวหรือคะนะงะตะยุเมียวหรือคะตะยุเมียว){สำหรับภาษาอังกฤษคำว่า “Tool” นี้เป็นคำที่มีความหมายอื่นอีกที่นอกเหนือจากที่หมายถึงเครื่องมือตัดเฉือน(ToolหรือCutting Tool) เช่น ดอกกัด มีดกลึง ดอกสว่าน เป็นต้น ซึ่งก็คือคำที่มีความหมายหมายถึง “แม่พิมพ์” ใดๆที่ใช้เป็นเครื่องมือสำหรับผลิตชิ้นงานออกมาโดยที่ไม่ได้เจาะจงชนิดของแม่พิมพ์นั้นๆ เช่นเดียวกันกับภาษาญี่ปุ่นคำว่า 金型หรือ型(かながたหรือかたที่อ่านว่าคะนะงะตะหรือคะตะ)} การจัดวางจำนวนชิ้นงานที่จะได้จากแม่พิมพ์ การจัดวางจำนวนชิ้นงาน(แควิตี้)ที่จะได้จากแม่พิมพ์ฉีดขึ้นรูปพลาสติกโดยจะได้ชิ้นงานตั้งแต่ 1 ชิ้นงาน(แควิตี้)ต่อหนึ่งครั้งการฉีด(shot)ไปจนถึง 8 ชิ้นงานต่อหนึ่งครั้งการฉีด และการจัดวางจำนวนชิ้นงานที่จะได้จากแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูปโลหะแบบแม่พิมพ์โปรเกรสซีฟว์เป็นจำนวน 1กับ2 ชิ้นงานต่อหนึ่งครั้งการปั๊ม(stroke) ชิ้นส่วนคอร์แบบสอดใส่(core insert) ชิ้นส่วนแควิตี้แบบสอดใส่(cavity insert) ชิ้นส่วนพันช์แบบสอดใส่(punch insert) และชิ้นส่วนดายแบบสอดใส่(die insert) วัสดุตามมาตรฐานอุตสาหกรรมประเทศญี่ปุ่น(JIS)ที่ใช้ทำดายตัวเมียแบบสอดใส่หรืออินเสิร์ตดายตัดเฉือนที่มีอายุการใช้งานสำหรับปั๊มตัดเฉือนเป็นจำนวนชิ้นงานที่เรียงจากน้อยไปหามากคือ เหล็กอบชุบแข็งเบื้องต้นแล้ว(Pre-hardened steel) เหล็กเครื่องมือคาร์บอน(Carbon tool steel)เกรด SK105หรือSK3(อบชุบแข็ง) เหล็กเครื่องมือพิเศษ(Special tool steel)เกรด SKS3(อบชุบแข็ง) เหล็กเครื่องมือผสมสูง(High Alloy Tool Steel)เกรด SKD11(อบชุบแข็ง) เหล็กเครื่องมือรอบสูง(High Speed Tool Steel)เกรด SKH51(อบชุบแข็ง) เหล็กเครื่องมือรอบสูงจากโลหะผง(Powder High Speed Tool Steel)เกรด SKH40(อบชุบแข็ง) และวัสดุประเภทคาร์ไบด์(Cemented CarbideหรือCarbide Alloy)เกรด V30 อายุของแม่พิมพ์ตามกลุ่มชนิดของแม่พิมพ์ที่เรียกว่าโมลด์(moldหรือmould)กับดาย(die)ก็อาจจะเรียกได้เป็น อายุของโมลด์(mold lifeหรือmould life, モールド寿命, もーるどじゅみょう, โมรุโดะยุเมียว) และอายุของดาย(die life, ダイ寿命, だいじゅみょう, ดายยุเมียว) ตัวอย่างเช่น อายุของแม่พิมพ์ฉีดขึ้นรูปพลาสติกหรืออายุของแม่พิมพ์ฉีดขึ้นรูปพลาสติกที่คาดหวัง(plastic injection mold lifeหรือplastic injection mold life expectancy, プラスチック射出成形金型の寿命, ぷらすちっくしゃしゅつせいけいかながたのじゅみょう, พุรัซซุจิค-ชยะชุทซึเซเคคะนะงะตะโนะยุเมียว) และอายุของแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูป(stamping die life, プレス金型の寿命, ぷれすかながたのじゅみょう, พุเร็ซซุ-คะนะงะตะโนะยุเมียว) ดายหรือแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือนโลหะแผ่นที่ใช้คำศัพท์ว่า “อายุของดายหรืออายุของแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน(die life)” นั้นจะมีอยู่สองความหมายที่มีนิยามที่มีความหมายแตกต่างกันแม้ว่าทั้งสองความหมายนี้จะใช้คำศัพท์คำเดียวกันทั้งภาษาญี่ปุ่นคือ “型寿命(かたじゅみょう, คะตะยุเมียว)” และภาษาอังกฤษคือ “die life (ดายไลฟ์)” นิยามของ “型寿命” ในภาษาญี่ปุ่นที่มีอยู่ 2 นิยาม นิยามที่ 1 คือ 型の使用可能な期間(生産できる製品の合計数量で示す)【ダイライフ】 และนิยามที่ 2 คือ 再研磨して使用できる型部分の余裕寸法อายุการใช้งานของแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือนตัวเมียหรือดายปั๊มตัดเฉือนตัวเมีย(Female die)ที่กำหนดระยะหรือขนาดของขอบคมตัดเอาไว้แล้วถือเป็นขนาดของขอบคมตัดที่ใช้ในการตัดเฉือนวัสดุเท่านั้น โดยอายุการใช้งานของดายในความหมายนี้คือ ระยะเผื่อสำหรับลับขอบคมตัด(grinding allowanceหรือdie life, 再研削代หรือダイライフ, さいけんさくしろหรือだいらいふ, ไซเค็งซัคคุชิโระหรือดายไรฟุ)ซึ่งเป็นขนาดของขอบคมตัดที่สามารถใช้ตัดเฉือนโลหะแผ่นไปจนทื่อแล้วก็ลับขอบคมตัดให้มีความคมขึ้นมาใช้ในการตัดเฉือนวัสดุซ้ำได้อีกหลายๆครั้งต่อเนื่องกันไปจนกว่าจะหมดระยะที่กำหนด
ตัวอย่างภาคตัดขวางของแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูปวัสดุที่แสดงให้เห็นถึงอายุของแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน ซึ่งแสดงอยู่ในรูปของค่าเผื่อสำหรับใช้ในการลับขอบคมตัดของแม่พิมพ์ตัดเฉือนตัวเมียหรือดายตัดเฉือนตัวเมีย(Female die)ตามนิยามหรือความหมายที่ 2
ตัวอย่างภาคตัดขวางของดายปั๊มตัดเฉือนตัวเมียของแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูปวัสดุที่แสดงอายุของแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือนตัวเมียตามนิยามหรือความหมายที่ 2 ซึ่งมีระยะเผื่อแตกต่างกัน โดยมีระยะเผื่อแบบเรียวตลอดโดยไม่ระบุระยะเผื่อไว้(Taper through-no die life) ระยะเผื่อแบบตรง(Straight land) และระยะเผื่อแบบเรียว(Taper land)
วัสดุที่เป็นฟอสเฟอร์บรอนซ์(Phosphor Bronze) วัสดุประเภทคาร์ไบด์(Cemented CarbideหรือCarbide Alloy)เกรด V30 เหล็กเครื่องมือรอบสูง(High Speed Tool Steel)เกรด SKH51(อบชุบแข็ง) ความหมายของอายุการใช้งานของแม่พิมพ์ทั่วๆไปกับความหมายของอายุการใช้งานของแม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือนวัสดุหรือ“型寿命(かたじゅみょう, คะตะยุเมียว)”ในทั้งสองความหมาย
ขอบคุณครับ
นายอำนาจ แก้วสามัคคี(KKW86/ ITVE/ KMITNB/ CU)
ที่ปรึกษาอิสระ(รับให้คำปรึกษาโรงงานปั๊มโลหะแผ่น การซ่อมบำรุงแม่พิมพ์โปรเกรสซีฟว์ โรงงานผลิตแม่พิมพ์ และรับเป็นล่ามฟรีแลนซ์สำหรับงานเหล่านี้ อีเมล E-mail address :
[email protected] และ
[email protected])
ตอบความคิดเห็น