ขอเสนอคำศัพท์เทคนิคภาษาไทย-อังกฤษ-ญี่ปุ่นจากบทความที่น่าสนใจในอุตสาหกรรมแม่พิมพ์ที่เกี่ยวกับการเพิ่มประสิทธิภาพและพัฒนางานด้านแม่พิมพ์(Productivity Improvement in Mold & Die Operations, 金型作業における生産性向上) ตอน “การพัฒนาไปสู่การเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ได้ภายใน 1 นาทีด้วยการสัมผัส” ที่ลงเผยแพร่ในวารสารแม่พิมพ์ Mould & DIE ปีที่ 26 ฉบับที่ 4 ตุลาคม-ธันวาคม 2557 ไปจนถึงวารสารแม่พิมพ์ Mould & DIE ปีที่ 27 ฉบับที่ 3 กรกฎาคม-กันยายน 2558 รวม 4 ฉบับต่อเนื่องกัน ซึ่งในตอนนี้จะมีคำศัพท์กับรูปที่เกี่ยวข้องที่น่าสนใจตามลิงก์ต่อไปนี้คือ
https://www.tdia.or.th/wp-content/uploads/2016/06/No1-58.pdf https://www.tdia.or.th/wp-content/uploads/2016/06/No2-58.pdf https://www.tdia.or.th/wp-content/uploads/2016/06/No3-58.pdf (หมายเหตุ วารสารฉบับที่ 4 ตุลาคม-ธันวาคม 2557 ที่ระบุไว้ในเว็บไซต์นั้น แต่พอดาวน์โหลดมาจะเป็นวารสารฉบับที่ 3 เข้าใจว่าทางเว็บไซต์ไม่ได้อัปโหลดเล่มนี้เอาไว้)
แม่พิมพ์ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูปวัสดุ(Stamping or Press Die, プレス金型, ぷれすかながた, พุเร็ซซุคะนะงะตะ) แม่พิมพ์ฉีดขึ้นรูปพลาสติก(Plastic Injection Mold, プラスチック射出成形金型, ぷらすちっくしゃしゅつせいけいかながた, พุรัซซุจิค-ชยะชุทซึเซเคคะนะงะตะ), แม่พิมพ์หล่อฉีดขึ้นรูปโลหะ(Die Casting Mold, ダイカスト用金型 หรือダイキャスト用金型, だいきゃすとようかながた หรือだいきゃすとようかながた, ดายคัซโตะโยคะนะงะตะ หรือดายแคซโตะโยคะนะงะตะ) หรือการเปลี่ยน-ติดตั้งเครื่องมือ-แม่พิมพ์ต่างๆ(Tooling, ツーリング, つーりんぐ, ทซือ-ริงงุ) ในกรณีที่ติดตั้งแม่พิมพ์ที่มีชื่อเรียกเป็น “Mold” ซึ่งแยกแยะออกจากกลุ่ม “Die” ก็อาจจะมีการเรียกเป็น Quick Mold Change : QMC ให้ตรงตามชนิดของแม่พิมพ์ไปเลยก็มี เป้าหมายที่จะพัฒนาไปสู่การเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ให้เสร็จภายใน 1 นาทีได้ด้วยการสัมผัสโดยปลายนิ้ว ดังเช่นบริษัท“Marwood Metal Fabrication Limited” กลไกอิเล็กทรอนิกส์เครื่องกลหรือเมคคาทรอนิกส์(Mechatronics) เครื่องปั๊ม “โคะมัทซึ(Komatsu, コマツ) นำแม่เหล็กที่มีความเข้มของสนามแม่เหล็กสูงของบริษัท “TECNOMAGNETE” มารวมเข้าไว้ด้วยกันกับส่วนที่จะใช้จับยึดแม่พิมพ์คือแรมหรือสไลด์(ที่อยู่ทางด้านบน) และแผ่นโบลสเตอร์(ที่อยู่ทางด้านล่าง)ของเครื่องปั๊ม ความสูงปิดของเครื่องปั๊ม(Press Shut Height, プレスシャットハイト, ぷれすしゃっとはいと, พุเร็ซซุ-ชยัตไฮโตะ) ความสูงปิดของแม่พิมพ์(Die HeightหรือDie Shut Height, ダイハイトหรือダイシャットハイト, だいはいとหรือだいしゃっとはいと, ดายไฮโตะหรือดาย-ชยัตไฮโตะ) การรวมแม่เหล็กที่มีสนามแม่เหล็กความเข้มสูงของบริษัท “TECNOMAGNETE” เข้าไว้ด้วยกันกับส่วนแรมหรือสไลด์ และแผ่นโบลสเตอร์ของเครื่องปั๊ม เพื่อช่วยในการจับยึดแม่พิมพ์ได้อย่างรวดเร็วภายในเวลา 1 วินาที แผ่นโบลสเตอร์ของเครื่องปั๊มที่มีลักษณะการเชื่อมต่อคล้ายกันกับขบวนรถไฟ ซึ่งสามารถเลื่อนนำพาแม่พิมพ์เข้า-ออกจากพื้นที่ทำงานของเครื่องปั๊มได้ด้วยความรวดเร็วในทิศทางซ้ายไปขวาหรือขวาไปซ้าย ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของระบบการเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ด้วยปลายนิ้ว การเตรียมเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์อย่างรวดเร็วด้วยสัมผัสเดียว(One Touch Exchange of Die : OTED, 金型のワンタッチ交換, かながたのわんたっちこうかん, คะนะงะตะโนะ วันทัจจิโคคัง) การเตรียมเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ให้เสร็จภายในเวลาหลักหน่วยคือ 1 ถึง9 นาทีหรือไม่ถึง 10นาที(Single Minute Exchange of Die : SMED, シングル段取り หรือ一段取り, しんぐるだんどりหรือいちだんどり, ชิงงุร-ดันโดะริหรืออิจิดันโดะริหรือที่ถูกต้องควรเขียนให้ตรงตามที่ควรจะเป็นคือ Single-Digit Minute Exchange of Die ทั้งนี้เพื่อป้องกันการเข้าใจผิดว่าเป็นการเตรียมเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ให้เสร็จสิ้นภายใน 1 นาที) ภายหลังจากที่แม่พิมพ์ของรุ่นก่อนหน้าผลิตชิ้นงานครบล็อตการผลิตแล้ว ผู้ปฏิบัติงานก็จะเริ่มดำเนินการเรียกข้อมูลของแม่พิมพ์จากแผงควบคุมแบบหน้าจอสัมผัสได้(รูปซ้ายมือ) แล้วระบบการเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์อย่างรวดเร็วก็เริ่มสั่งให้แม่พิมพ์ชุดบนเลื่อนลงสู่ด้านล่างโดยอัตโนมัติ(รูปขวามือ) จุดศูนย์ตายบน(Top Dead Center : TDC, 上死点, じょうしてん, โยชิเต็ง)หรือที่ตำแหน่งศูนย์องศา แรมหรือสไลด์(RamหรือSlide, ラムหรือスライド, รัมมุหรือซุไรโดะ)ของเครื่องปั๊ม จุดศูนย์ตายล่าง(Bottom Dead Center : BDC, 下死点, かしてん, คะชิเต็ง)หรือที่ตำแหน่ง 180 องศา แรมหรือสไลด์ของเครื่องปั๊มที่คลายการจับยึดแม่พิมพ์ชุดบนด้วยอำนาจแม่เหล็กแล้ว ก็จะเคลื่อนที่ขึ้นสู่จุดศูนย์ตายบนอีกครั้ง(รูปซ้ายมือ) จากนั้นแม่พิมพ์ที่ผลิตชิ้นงานรุ่นก่อนที่ผลิตเสร็จแล้วก็เริ่มเคลื่อนที่ออกจากพื้นที่ทำงานของเครื่องปั๊ม ในขณะเดียวกันแม่พิมพ์ลูกใหม่สำหรับผลิตชิ้นงานรุ่นถัดมาก็จะเริ่มเคลื่อนเข้ามาแทนที่(รูปขวามือ) โบลสเตอร์แบบเคลื่อนที่ได้(Moving Bolster, ムービングボルスター, むーびんぐぼるすたー, มูบิงโบะรุซุตา) แม่พิมพ์สำหรับผลิตชิ้นงานรุ่นถัดไปได้เคลื่อนเข้ามาแล้วแทนที่แม่พิมพ์รุ่นก่อนหน้า ในตำแหน่งที่กำหนดภายในพื้นที่ทำงานของเครื่องปั๊ม หลังจากนั้นแรมหรือสไลด์ของเครื่องปั๊มก็จะเริ่มเคลื่อนลงเพื่อจับยึดแม่พิมพ์ชุดบนด้วยอำนาจแม่เหล็ก แรมหรือสไลด์ของเครื่องปั๊มเคลื่อนลงประกบกับแม่พิมพ์ชุดบน ณ ที่สู่จุดศูนย์ตายล่างแล้วก็ทำการจับยึดด้วยอำนาจแม่เหล็ก หลังจากนั้นก็จะเคลื่อนที่นำแม่พิมพ์ชุดบนกลับคืนสู่ตำแหน่งจุดศูนย์ตายบน ซึ่งเป็นสภาวะที่แม่พิมพ์พร้อมสำหรับการผลิตชิ้นงานรุ่นถัดไปทันที การให้ความรู้-การศึกษา(Education, 教育หรือ安全教育, きょういくหรือあんぜんきょういく, เคียวอิคคุหรืออันเซ็นเคียวอิคคุ)ด้านความปลอดภัย หลักการด้านวิศวกรรมความปลอดภัย(EngineeringหรือSafety Engineering, 技術หรือ安全工学 , ぎじゅつหรือあんぜんこうがく, งิยุทซึหรืออันเซ็นโคงัคคุ) การบังคับใช้(Enforcement, 取り締まりหรือ指導取締り, とりしまりหรือしどうとりしまり, โทะริชิมะริหรือชิโดโทะริชิมะริ)ในกฎความปลอดภัย การกระทำสำคัญกว่าคำพูด(Actions Speak Louder Than Words, 行動は言葉よりも雄弁に語る, こうどうはことばよりもゆうべんにかたる, โคโดวะโคะโตะบะโยะริโมะยูเบ็งนิคะตะรุ) ผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นกับทั้งสองฝ่าย(Win-Win Situation, お互いに有利な状況, おたがいにゆうりなじょうきょう, โอะตะไงนิ ยูรินะ โยเคียว) พัฒนา-ปรับปรุงการทำงาน(ImprovementหรือKaizen, 改善, かいぜん, ไคเซ็น) ตัวอย่างโครงสร้างแม่พิมพ์ที่มีแผ่นปลด-จับยึดวัสดุหรือสตริปเปอร์เพลตแบบเคลื่อนที่ได้(ขึ้น-ลงในแนวตั้ง)ประกอบอยู่ด้วย และลักษณะที่สตริปเปอร์เพลตมีรอยร้าวมาก่อนแล้วแตกหักในที่สุด ทำให้แม่พิมพ์เสียหายเป็นอย่างมาก แผ่นปลด-จับยึดวัสดุหรือสตริปเปอร์เพลต(Stripper Plate, ストリッパ プレート, すとりっぱぷれーと, ซุโตะริปปะ พุเรโตะ) แผ่นรองรับหลังแผ่นดาย(Die Backing Plate, ダイバッキングプレート, だいばっきんぐぷれーと, ดายบัคคิง พุเรโตะ) แผ่นรอง แผ่นชิมหรือสเปเซอร์(Shim หรือSpacer, シムหรือスペーサ, しむหรือすぺーさ, ชิมมุหรือซุเปซะ) การผลิตที่มีลักษณะที่เรียกในภาษาญี่ปุ่นว่า “3K” ซึ่งเป็นงานที่หนัก-เหนื่อยยากลำบาก(Difficult or Hard Job, 緊い, きつい, คิ-ทซึย), งานที่สกปรก-มีมลภาวะ(Dirty Job, 汚い, きたない, คิตะไน)และงานที่เสี่ยง-มีอันตราย(Dangerous Job, 危険, きけん, คิเค็ง) ตัวอย่างสิ่งของที่สามารถตรวจสอบและควรเตรียมก่อนที่การผลิตชิ้นงานของรุ่นก่อนหน้าจะสิ้นสุดลง แต่ถ้าไปนำมาในขณะที่หยุดเครื่องปั๊มแล้วนั้นจะถือเป็นความสูญเสียเวลาทำงานของเครื่องปั๊มและอุปกรณ์ แม้ว่าผู้ติดตั้งแม่พิมพ์จะทำงานเหล่านี้ในทุกกิจกรรมที่เหมือนกันก็ตาม หลักการในการไคเซ็นหรือพัฒนา-ปรับปรุงการทำงาน(Principle for KaizenหรือImprovement, かいぜんのよんげんそく, ไคเซ็นโนะยงเง็นซคคุ)โดยยังไม่ต้องลงทุนและพึ่งพาเทคโนโลยีขั้นสูงแต่อย่างใดเลย ซึ่งประกอบด้วยตัวอักษรภาษาอังกฤษ 4 ตัวคือ “E, C, R และ S” ซึ่งมีความหมายตามลำดับดังต่อไปนี้คือ การกำจัดงานหรือกิจกรรมที่ไม่จำเป็นออกไป(Eliminate, 除去, じょきょ, โยะเคียว), การรวมงานหรือกิจกรรมตั้งแต่ 2 กิจกรรมขึ้นไปให้สามารถทำในช่วงเวลาเดียวกัน(Combine, 結合, けつごう,เค็ทซึโง), การจัดเรียงลำดับงานหรือขั้นตอนของกิจกรรมในการติดตั้งแม่พิมพ์ขึ้นใหม่เพื่อทำให้สามารถเดินเครื่องได้รวดเร็วยิ่งขึ้น(Re-Arrange, 再編成, さいへんせい, ไซเฮ็นเซ)และออกแบบการทำงานหรือกิจกรรมนั้นๆให้สามารถกระทำได้สะดวกและง่ายยิ่งขึ้น(Simplify, 単純か, たんじゅんか, ตันยุงคะ) การติดตั้งภายนอก(Off-Line SetupหรือExternal Setup, 外段取り, そとだんどり, โซะโตะดันโดะริ) การติดตั้งภายใน(On-Line SetupหรือInternal Setup, 内段取り, うちだんどり, อุจิดันโดะริ) เครื่องคลายม้วนวัสดุ(Uncoiler หรือCoil Unwinder หรือCoil Dereeler หรือDecoiler, アンコイラ, あんこいら, อันโคย-ระ) แนวคิดการเตรียมเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ให้เสร็จภายในเวลาหลักหน่วยคือ 1 ถึง9 นาทีหรือไม่ถึง10นาที(Single Minute Exchange of Die : SMED, シングル段取りหรือ一段取り, しんぐるだんどりหรือいちだんどり, ชิงงุร-ดันโดะริหรืออิจิดันโดะริ) ขั้นตอนทั้ง 4 ของกระบวนการลดเวลาในการถอดเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ เพื่อให้ทำได้อย่างรวดเร็วและมุ่งไปสู่การติดตั้งให้เสร็จสิ้นภายในเวลา 1 นาที ใบตรวจสอบ(ChecklistหรือCheck Sheet, チェックリストหรือチェックシート, ちぇっくりすとหรือちぇっくシーと, เจ็คคุริซโตะหรือเจ็คคุชีโตะ) ตัวอย่างรายการตรวจสอบสิ่งต่างๆภายในแบบฟอร์มสำหรับแม่พิมพ์ที่ใช้ผลิตชิ้นส่วนโลหะที่เป็นหน้าสัมผัส หรือคอนแทกต์ ที่เคยใช้ในขณะที่ทำงานที่บริษัท “DDK (Thailand) Limited” เมื่อปี พ.ศ. 2535 การประกอบแบบที่สามารถ “ป้องกันไม่ให้เกิดความผิดพลาด” หรือ “กันโง่”(FailsafeหรือMistake ProofingหรือFool Proof : FPหรือPoka-Yoke, ポカヨケหรือバカヨケหรือフールプルーフหรือ誤り防止, ぽかよけหรือばかよけหรือふーるぷるーふหรือあやまりぼうし, โพะคะโยะเคะหรือบะคะโยะเคะหรือฟูลปรูฟุหรืออะยะมะริโบชิ)ได้ การตรวจสอบในระหว่างกระบวนการผลิต(In-Process Inspection หรือInspection Between Processes, 工程間検査หรือ中間検査หรือ工程中の検査, こうていかんけんさหรือちゅうかんけんさหรือこうていちゅうのけんさ, โคเตคังเค็งซะหรือจูคังเค็งซะหรือโคเตจูโนะเค็งซะ) การตรวจสอบก่อนส่งออก(Outgoing Inspection, 出荷検査, しゅっかけんさ, ชุคคะเค็งซะ) ตัวอย่างแบบฟอร์มข้อกำหนดคุณลักษณะต่างๆของแม่พิมพ์อย่างง่ายทั่วไป ที่ใช้สำหรับกำหนดรายละเอียดแม่พิมพ์ที่ลูกค้าหรือผู้ใช้ต้องการ และใช้เป็นข้อตกลงกับผู้รับสร้างแม่พิมพ์ในการเสนอราคา ออกแบบและผลิตแม่พิมพ์ คุณลักษณะของแม่พิมพ์(Die/Mold SpecificationsหรือDie/Mold Making SpecificationsหรือDie/Mold Structure Specifications, 金型仕様書หรือ金型製作仕様書หรือ金型構造仕様書, かながたしようしょหรือかながたせいさくしようしょหรือかながたこうぞうしようしょ, คะนะงะตะชิโยโชะหรือคะนะงะตะเซซัคคุชิโยโชะหรือคะนะงะตะโคโซชิโยโชะ) ดัชนีวัดสมรรถนะของกระบวนการผลิตทั้งแบบดัชนีซีพี(Cp IndexหรือCp Process Capability Index, Cp工程能力指数, Cpこうていのうりょくしすう, ชีพีโคเตโนเรียคชิซู) และดัชนีวัดขีดความสามารถหรือสมรรถนะของกระบวนการแบบซีพีเค หรือดัชนีซีพีเค(Cpk IndexหรือCpk Process Capability Index, Cpk工程能力指数, Cpk こうていのうりょくしすう, ชีพีเคโคเตโนเรียคชิซู) ตัวอย่างบางส่วนของแผนภูมิในการวิเคราะห์การเปลี่ยนติดตั้งแม่พิมพ์โปรเกรสซีฟว์ภายในเครื่องปั๊มความเร็วสูง ซึ่งแสดงความสัมพันธ์ระหว่างระยะเวลาที่ใช้ไป(วินาที)กับกิจกรรมหรืองานต่างๆที่ผู้ปฏิบัติงานร่วมกันสองคน(ผู้ปฏิบัติงานหลัก= A และผู้ปฏิบัติงานรอง= B) “การศึกษาการทำงาน(Work Study, 作業研究, さぎょうけんきゅう, ซะเงียวเค็งคีว) หรือ“การศึกษาการเคลื่อนไหวและเวลา(Motion and Time Study, 動作時間研究, どうさじかんけんきゅう, โดซะยิคังเค็งคีว)” กฎหรือปรัชญา “สามเอ็ม(3m)” หรือ “3MU”(3MU Concept or 3MU Principle or 3MU Philosophy, 3無主義, 3むしゅぎ, ซัมมุชุงิ)กล่าวคือ ความสูญเปล่าหรือ “3Muda”(Waste, 無駄, むだ, มุดะ) ความไม่สม่ำเสมอหรือ “3Mura”(Unevenness, ムラ, むら, มุระ)และความไม่สมเหตุสมผลหรือ“3Muri”(Unreasonable, 無理, むり, มุริ)ขึ้นได้ โดยพิจารณากำจัดความสูญเปล่าในการเตรียม-ติดตั้งแม่พิมพ์ทั้ง 7 อย่าง(ถ้ามี) ที่จำง่ายๆและใช้ตรวจสอบความสูญเปล่าในระบบบริการและการผลิตผลิตภัณฑ์อย่างแพร่หลาย ซึ่งได้มาจากตัวอักษรย่อต่างๆดังนี้คือ TIMWOOD(Transportation, Inventory, Motion, Wait, Over-Processing, Over-Production, Defect กล่าวคือมีการขนส่ง-ขนถ่ายที่ไม่เกิดคุณค่าเพิ่มแล้วยังทำให้สูญเสียค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น ซึ่งรวมถึงระยะทางที่ไกลเกินไปอันสืบเนื่องมาจากการจัดวางผังโรงงานไม่เหมาะสมด้วย การมีและจัดเก็บของคงคลังเกินความจำเป็น ทั้งที่อยู่ในรูปของวัตถุดิบ งานในระหว่างกระบวนการผลิต และหรือส่วนที่กลายสินค้าสำเร็จรูปแล้ว ทำให้สูญเสียเนื้อที่ในการจัดเก็บและเป็นค่าใช้จ่ายในการผลิตโดยไม่จำเป็น การเคลื่อนไหว-เคลื่อนที่ในลักษณะที่ฝืน หรือเกินกำลังในเครื่องจักร-อุปกรณ์ หรือในคน ทำให้สูญเสียค่าใช้จ่ายด้านพลังงานหรือสิ่งอื่นๆเพิ่มขึ้น ทำให้เกิดความบาดเจ็บหรือเมื่อยล้าจากการทำงานเนื่องจากการออกแบบด้านการยศาสตร์หรือเออร์โกโนมิกส์ไม่เหมาะสมกับสรีระของผู้ปฏิบัติงาน การรอ-รอคอยใดๆทั้งที่เกิดจากความไม่สอดประสานกันระหว่างคนกับคน หรือคนกับเครื่องจักร-อุปกรณ์ต่างๆ หรือแม้แต่กระทั่งหยุดรอคอยการถอดเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ที่ใช้เวลายาวนานเกินไป ความมากเกินไปของกระบวนการทำงาน เทคนิค-เทคโนโลยีการผลิตที่มีความยุ่งยากซับซ้อน เข้มงวดหรือดีจนเกินความจำเป็น ซึ่งมากจนเกินไปกว่าความต้องการของลูกค้า จึงส่งผลให้ต้นทุนการผลิตสูงเกินคู่แข่งโดยไม่จำเป็นแต่อย่างใด ความมากเกินไปในการผลิตเอาไว้ล่วงหน้า ซึ่งเกินไปกว่าปริมาณความต้องการของลูกค้า จึงทำให้ต้องจัดหาวัตถุดิบเข้ามาล่วงหน้าแล้วทำการผลิตแปลงไปอยู่ในรูปของงานในระหว่างกระบวนการผลิต และชิ้นงานสำเร็จรูป ส่งผลให้เงินทุนจมไปกับค่าใช้จ่ายในการผลิตที่มากจนเกินไปนี้ทั้งต้นทุนวัตถุดิบ ต้นทุนแรงงานและค่าโสหุ้ยต่างๆ ของเสียหรือชิ้นงานที่มีข้อบกพร่อง ทั้งในรูปแบบที่สามารถทำงานซ้ำแก้ไขเป็นของดีได้ หรือที่เสียและต้องทิ้งไปเป็นเศษวัสดุ ซึ่งหลายคนมักจะมองข้ามไป แต่อย่างไรก็ตามต้องไม่ลืมว่าการไม่ผลิตของเสีย-ข้อบกพร่องนั้นทำให้เกิดผลกำไรได้เลยโดยไม่ต้องไปแข่งขันกับคู่แข่งในเรื่องปริมาณการขาย หรือเพิ่มส่วนแบ่งการตลาดให้มากขึ้น ซึ่งถือเป็นเรื่องยากเนื่องจากคู่แข่งก็คงจะไม่ยอมเช่นกัน และนอกจากนี้การผลิตในลักษณะที่เป็นซัพพลายเออร์หรือผู้ส่งมอบนั้นในโรงงานนั้น มักจะเป็นรูปแบบการผลิตชิ้นงานให้กับลูกค้ารายใดรายหนึ่งในลักษณะเฉพาะเท่านั้น ทำให้ไม่สามารถเพิ่มปริมาณการขาย-ส่วนแบ่งการตลาดได้แต่อย่างใด และนอกจากที่อธิบายมาแล้วนั้น อีกทางเลือกหนึ่งในการช่วยจำเกี่ยวกับความสูญเปล่าทั้ง 7 อาจเลือกใช้คำว่า “WORMPIT” ซึ่งมาจากคำต่างๆดังนี้คือ Waiting, Overproduction, Rejects, Motion, Processing, Inventory, Transportation ตัวอย่างแบบฟอร์มอย่างง่ายที่สามารถเลือกนำไปใช้ หรือดัดแปลงสำหรับใช้ในการบันทึกเพื่อการพัฒนาการถอดเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ในการปฏิบัติงานจริงได้ การจัดลำดับการทำงานใหม่ หรือRe-Arange(การจัดเรียงลำดับการทำงานให้ทำก่อนหรือให้ทำภายหลังอีกครั้ง) ส่วนEliminate(การกำจัดงานหรือกิจกรรมที่ไม่จำเป็นออกไป) Combine(รวมงานหรือกิจกรรมให้สามารถทำไปพร้อมๆกันได้) และSimplify(ทำงานหรือกิจกรรมนั้นๆทำได้ง่ายยิ่งขึ้น) ขั้นตอนที่ 1 ของกระบวนการลดเวลาในการเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ ซึ่งได้ใช้แผนภูมิในรูปที่12 หรือ13 ทำการบันทึกกิจกรรมต่างๆในการเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ตามวิธีการในปัจจุบัน หรือก่อนที่จะทำการพัฒนา จากแม่พิมพ์ที่ใช้สำหรับผลิตชิ้นงาน A ไปเป็นแม่พิมพ์ที่ใช้สำหรับผลิตชิ้นงาน B ตัวอย่างการจัดลำดับกิจกรรมหรือลำดับการทำงาน(Re-Arrange, 再編成, さいへんせい, ไซเฮ็นเซ)ในกระบวนการถอดเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ใหม่ โดยเปลี่ยนไปทำในช่วงการติดตั้งภายนอกหรือ“โซะโตะดันโดะริ” แทน กิจกรรมการถอดนำแม่พิมพ์ออก(Take Off Die, 金型外し, かながたはずし, คะนะงะตะฮะซึชิ)กิจกรรมการขนส่ง(Transportation, 運搬, うんぱん, อุงปัง)ที่นำแม่พิมพ์ลูกก่อนหน้าที่ผลิตชิ้นงานเสร็จสิ้นแล้วจากเครื่องปั๊มไปเก็บเข้าในชั้นวางหรือพื้นที่จัดเก็บที่กำหนดเพื่อให้หน่วยงานซ่อมบำรุงตรวจสอบและเตรียมแม่พิมพ์ให้พร้อมสำหรับผลิตในรอบถัดไป กิจกรรมการขนส่ง(Transportation, 運搬, うんぱん, อุงปัง)ที่เป็นการนำแม่พิมพ์ที่ผ่านการตรวจสอบ-ซ่อมบำรุงเชิงป้องกันที่เตรียมไว้แล้วจากชั้นวางนำมายังเครื่องปั๊ม กิจกรรมการติดตั้งแม่พิมพ์(Installation Die, 金型取付け, かながたとりつけ, คะนะงะตะโทะริ-ทซึเคะ)เข้ากับเครื่องปั๊ม ซึ่งภายหลังปรับปรุงหรือ“ไคเซ็น” วิธีการทำงานด้วยการเตรียมงานล่วงหน้า(Preparation, 準備, じゅんび, ยุมบิ) ตัวอย่างบางส่วนของอุปกรณ์และหรือสิ่งต่างๆที่สามารถเตรียมงานล่วงหน้าผลิตชิ้นงานรุ่นก่อนหน้า และสามารถนำไปจัดเก็บภายหลังจากเดินเครื่องปั๊มผลิตชิ้นงานรุ่นถัดมาแล้วได้ อันถือเป็นการติดตั้งภายนอก(โซะโตะดันโดะริ)นั่นเอง ขั้นตอนที่ 2 ของกระบวนการลดเวลาในการเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ ก็จะดำเนินการจัดลำดับของกิจกรรมในการติดตั้งแม่พิมพ์ใหม่(Re-Arrange, 再編成, さいへんせい, ไซเฮ็นเซ) ขั้นตอนที่ 3 ของกระบวนการลดเวลาในการเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ โดยอาศัยหลักการกำจัดกิจกรรมที่ไม่จำเป็นออกไป(Eliminate, 除去, じょきょ, โยะเคียว), รวมกิจกรรมตั้งแต่ 2 กิจกรรมขึ้นไปมากระทำในช่วงเวลาเดียวกัน(Combine, 結合, けつごう,เค็ทซึโง) และทำกิจกรรมนั้นให้ง่ายยิ่งขึ้น(Simplify, 単純か, たんじゅんか, ตันยุงคะ) ตัวอย่างอุปกรณ์ช่วยต่างๆและวิธีการที่มีรูปแบบการใช้งานแตกต่างกันไป ใช้สำหรับช่วยให้การนำแม่พิมพ์เข้าติดตั้ง และถอดออกจากเครื่องปั๊มด้วยความรวดเร็วมากยิ่งขึ้นในช่วง “อุจิดันโดะริ” ที่เป็นช่วงที่สูญเสียเวลาในการติดตั้งภายในเพราะเป็นช่วงที่หยุดเดินเครื่อง อุปกรณ์ขนย้ายแม่พิมพ์ที่มีรูปแบบการใช้งานแตกต่างกันไป ซึ่งนอกจากจะใช้สำหรับช่วยให้การขนส่ง-ขนย้ายแม่พิมพ์ขนาดเล็กแล้ว ก็ยังช่วยทำให้การนำแม่พิมพ์เข้าติดตั้งและถอดออกจากเครื่องปั๊มทำได้ด้วยความรวดเร็วมากยิ่งขึ้นในช่วง “อุจิดันโดะริ(การติดตั้งภายใน)” ตัวอย่างบางส่วนของอุปกรณ์เปลี่ยนแม่พิมพ์(Die Changer, ダイチェンジャー, だいちぇんじゃー, ดายเช็น-ชยา)ที่ใช้ในการขนส่ง-ขนย้ายแม่พิมพ์ขนาดกลางและขนาดใหญ่ และช่วยทำให้การนำแม่พิมพ์เข้าติดตั้ง-ถอดออกจากเครื่องปั๊มทำได้ด้วยความรวดเร็วมากยิ่งขึ้นในช่วง “อุจิดันโดะริ(การติดตั้งภายใน)” จึงช่วยให้สูญเสียเวลาหยุดเดินเครื่องของเครื่องปั๊มและอุปกรณ์ต่างๆที่อยู่รายรอบน้อยลงได้ โดยจะมีรูปแบบการใช้งานแตกต่างกันไปให้เลือกนำมาใช้งานตามต้องการ วิธีการกำหนดตำแหน่งของแม่พิมพ์บนแผ่นโบลสเตอร์ของเครื่องปั๊มด้วยความรวดเร็วในลักษณะต่างๆกัน ที่สามารถเลือกนำไปประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับลักษณะระบบการผลิตของตนเองตามต้องการ เพื่อลดเวลาในช่วง “อุจิดันโดะริ(การติดตั้งภายใน)” ลงให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ วิธีการและอุปกรณ์ในการขันยึดแม่พิมพ์เข้ากับแรมหรือสไลด์ และแผ่นโบลสเตอร์ของเครื่องปั๊มด้วยความรวดเร็วในรูปแบบที่แตกต่างกัน ทั้งความเร็วในการจับยึดและราคาของอุปกรณ์เหล่านั้นด้วย ที่แต่ละองค์กรสามารถเลือกนำไปประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับลักษณะระบบการผลิตของตนเองตามต้องการ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อลดเวลาในช่วง “อุจิดันโดะริ(การติดตั้งภายใน)” ลง แล้วช่วยทำให้เครื่องปั๊มและอุปกรณ์เดินเครื่องได้โดยเร็ว วิธีการและการใช้อุปกรณ์ในการขันยึดแม่พิมพ์ไม่ถูกต้องหรือไม่เหมาะสม แม้ว่าบางวิธีการเป็นการขันยึดเพื่อให้การติดตั้งทำได้ด้วยความรวดเร็วสำหรับงานทั่วไปก็ตาม แต่ไม่สมควรนำมาใช้ในการจับยึดแม่พิมพ์เพราะไม่แข็งแรงเพียงพอ และอาจทำให้เกิดความเสียหายกับแม่พิมพ์, เครื่องปั๊ม รวมทั้งเป็นสาเหตุให้เกิดอุบัติเหตุกับผู้ปฏิบัติงานได้ด้วย ตัวอย่างอื่นๆที่จะช่วยให้ช่วง “อุจิดันโดะริ(การติดตั้งภายใน)” ทำได้อย่างรวดเร็วมากยิ่งขึ้น เพราะจะทำให้เกิดการสูญเสียเวลาในกิจกรรมนั้นๆในขณะที่หยุดเดินเครื่องอยู่ลดลง ความเป็นระเบียบและสะดวก(Put In OrderหรือOrderliness, 整頓, せいとん, เซ-ตง) ราง(Chute, シュート, しゅーと, ชยู-โตะ)ที่ใช้สำหรับรองรับชิ้นงานหรือผลิตภัณฑ์(WorkpieceหรือProduct, 製品, せいひん, เซ-ฮิง)ที่ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูปและปลดออกจากแม่พิมพ์แล้วให้ไหลออกจากชิ้นงานลงสู่ภาชนะรองรับ วิธีการทำงาน(Method, 方法, ほうほう, โฮโฮ) การทำงานที่ปลอดภัยไว้ก่อน(Safety First, 安全第一, あんぜんだいいち, อันเซ็นไดอิจิ) ประตูนิรภัย(Safery Doors, 安全ドア, あんぜんどあ, อันเซ็นดอ) ม่านแสง(Light Curtain, 光りカーテン, ひかりかーてん, ฮิคะริคาเต็น) เครื่องปั๊มที่มีเครื่องป้องกันนิรภัย(Safety Guard, 安全ガード, あんぜんがーど, อันเซ็นกาโดะ)หรือม่านแสงติดตั้งอยู่ และเครื่องปั๊มความเร็วสูงที่มีประตูนิรภัย(Safery Doors, 安全ドア, あんぜんどあ, อันเซ็นดอ)แบบที่มีระบบอินเตอร์ล็อกหลายชั้น เพื่อเพิ่มความปลอดภัยให้กับผู้ปฏิบัติงานที่ทำงานกับเครื่องปั๊มนั้นๆ การระดมเปลี่ยนยาง, เติมน้ำมันและอื่นๆที่จุดให้บริการของทีม “Red Bull” ในการแข่งขันรถสูตรหนึ่ง, การถอดเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์สามารถทำงานไปพร้อมๆกันได้โดยผู้ปฏิบัติงาน 2 คน และการถอดเปลี่ยน-ติดตั้งแม่พิมพ์ขนาดใหญ่โดยผู้ปฏิบัติงานหลายคน ขั้นตอนที่ 4 ลดหรือกำจัดการปรับแก้ใดๆในช่วง “อุจิดันโดะริ” ให้หมดไปให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ เทคนิคการวิเคราะห์แบบถามซ้ำๆว่าทำไมจึงเกิดปัญหานั้นขึ้นและมีสาเหตุหลักมาจากอะไร?(Why Why Analysis, なぜなぜ分析, なぜなぜぶんせき, นะเซะนะเซะบุงเซะคิ) การคงตัวโค้งไปตามรัศมี, โค้งงอไปตามแนวยาวของม้วนวัสดุนั้น หรือเรียกทับศัพท์ว่าคอยล์เซ็ต(Coil Set, 巻き癖, まきぐせ, มะคิงุเซะ)ที่เกิดขึ้นในวัสดุแบบม้วน และสายงานในการตัดเฉือนเตรียมแผ่นแบลงก์หรือแผ่นวัสดุขนาดพร้อมใช้ ซึ่งมีอุปกรณ์ดัดวัสดุให้เรียบตรงเป็นส่วนหนึ่งด้วย การกำหนดมาตรฐานข้อกำหนดคุณลักษณะของแม่พิมพ์(Die/Mold Specifications, 金型仕様書, かながたしようしょ, คะนะงะตะชิโยโชะ)โปรเกรสซีฟว์ที่ตนเองต้องการใช้ในการว่าจ้างทำแม่พิมพ์ สถานีงาน-ขั้นตอนว่างเปล่า(Idle Stage, アイドルステージ , あいどるすてーじ , ไอดลรุ-ซุเตยิ) คอยล์เซ็ต(Coil Set, 巻き癖, まきぐせ, มะคิงุเซะ)แต่อย่างไรก็ตามวัสดุดังกล่าวจะผ่านการดัดคลายอาการดังกล่าวให้แบนเรียบมาแล้วจากอุปกรณ์ดัดวัสดุให้เรียบตรง(Levellerหรือ Levelling MachineหรือCoil Straightener, レベラー, れべらー, เระเบะรา)ก่อนถูกส่งไปยังอุปกรณ์ป้อนส่งวัสดุ(Feeding Equipmentหรือ Feeder, 送り装置หรือフィーダー, おくりそうち หรือ ふぃーだー, โอะคุริโซจิหรือฟีดา) การสุ่มตัวอย่างตรวจสอบแบบปรกติ(Normal Sampling Inspection, 規準抜取り検査, きじゅんぬきとりけんさ, คิยุงนุคิโทะริเค็งซะ)ไปเป็นการสุ่มตัวอย่างตรวจสอบแบบเข้มงวด(Tightened Sampling Inspection, 厳格抜取検査, げんかくぬきとりけんさ, เง็งคัคคุนุคิโทะริเค็งซะ) เปรียบเทียบลักษณะการออกแบบลำดับขั้นตอนการตัดเฉือน-ขึ้นรูปภายในแม่พิมพ์โปรเกรสซีฟว์ที่มี และไม่มีขั้นตอน “ว่างเปล่า” อยู่ด้วย ปัญหาที่ส่วนนำพาหรือแคริเออร์(Carrier , キャリア , きゃりあ , เคียะริอะ)เกิดการเอียง-บิดตัวในแม่พิมพ์โปรเกรสซีฟว์ที่อาจมีสาเหตุมาจากความเค้นหลงเหลือภายในม้วนวัสดุที่นำมาใช้ปั๊มตัดเฉือน-ขึ้นรูปเป็นชิ้นงาน และแนวทางการแก้ไขแม่พิมพ์ด้วยการใช้แผ่นชิมปรับแก้ในแม่พิมพ์ ปัญหาการเอียงหนีออกจากกันไปทางด้านข้างของชิ้นงานที่มีลักษณะผอม-ยาวในแม่พิมพ์โปรเกรสซีฟว์ที่มีส่วนนำพาหรือแคริเออร์ด้านเดียว ซึ่งเริ่มเกิดในขณะที่ถูกพันช์เคลื่อนที่ลงมาตัดเฉือนวัสดุ และจะเอียงหนีออกจากกันภายหลังจากสิ้นสุดการตัดเฉือนและแม่พิมพ์ชุดบนเลื่อนเปิดออกจากแม่พิมพ์ชุดล่าง
ขอบคุณครับ
นายอำนาจ แก้วสามัคคี{KKW86/ ITVE/ KMITNB/ SANNO(産業能率大学・泰日経済技術振興協会)/ CU}
ที่ปรึกษาอิสระ(รับให้คำปรึกษาโรงงานปั๊มโลหะแผ่น การซ่อมบำรุงแม่พิมพ์โปรเกรสซีฟว์ โรงงานผลิตแม่พิมพ์ และรับเป็นล่ามฟรีแลนซ์สำหรับงานเหล่านี้ อีเมล E-mail address :
[email protected] และ
[email protected])
ตอบความคิดเห็น